Η ειδικότητα

Είναι μια ειδικότητα της ιατρικής η οποία ασχολείται με την πρόληψη και την προαγωγή της υγείας στους χώρους εργασίας και ανήκει στις κλινικές ειδικότητες. Συστάθηκε στην Ελλάδα ως ιατρική ειδικότητα το 1986. Ο Ειδικός Ιατρός Εργασίας (ΙΕ) μετά την απόκτηση του πτυχίου της ιατρικής, εξειδικεύεται για τέσσερα χρόνια σε παθολογία, πνευμονολογία, ορθοπεδική, δερματολογία, ΩΡΛ, οφθαλμολογία, επείγουσα ιατρική, τοξικολογία, εργονομία, επιδημιολογία, δημόσια υγεία, κοινωνιολογία και οικολογία. Ο Ειδικός ΙΕ έχει εκπαιδευτεί στη διαχείριση κρίσεων όπως ένα ατύχημα, μια συρροή κρουσμάτων κτλ κάτι που αναδείχτηκε την εποχή του κορωνοϊού.
 

Ο ιταλός γιατρός Μπερναρντίνο Ραματσίνι (1633-1714) θεωρείται ο ιδρυτής της ιατρικής της εργασίας. Ήταν ο πρώτος που κατέγραψε και συστηματοποίησε τη σχέση μεταξύ ασθένειας και εργασίας. Δίδαξε στο πανεπιστήμιο της Πάδοβας και εισηγήθηκε τις πρώτες παρεμβάσεις στις συνθήκες εργασίας και στα μέτρα ατομικής προστασίας.
 

Ο Ειδικός ΙΕ διαγιγνώσκει, διαχειρίζεται και προλαμβάνει ασθένειες οι οποίες μπορεί να προκύψουν ή να επιδεινωθούν από βλαπτικούς παράγοντες στους χώρους εργασίας. Επιπλέον συμβάλλει ώστε ο εργαζόμενος να επανέλθει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για αυτόν και για την  επιχείρηση μετά από κάποιο ατύχημα ή ασθένεια. Τον αφορούν δηλαδή όλες οι όψεις των συνεπειών της εργασίας στην υγεία και της υγείας στην εργασία. Επιπλέον συμμετέχει ενεργά στην διαμόρφωση και τήρηση των εσωτερικών κανονισμών της επιχείρησης.
 

Ο ψυχολογικός παράγοντας και η αίσθηση ευεξίας είναι σημαντικά μεγέθη για τον εργαζόμενο και την απόδοση του. Ψυχολογικά θέματα, καταχρήσεις, μετατραυματικό στρες, διακρίσεις και προσωπικές ιδιαιτερότητες είναι μερικές από τις καταστάσεις τις οποίες καλείται να διαχειριστεί ο ΙΕ.
 

Οι δραστηριότητες προστασίας και προαγωγής της υγείας των εργαζομένων πρέπει να είναι ενσωματωμένες στο σύνολο των δραστηριοτήτων της επιχείρησης-οργανισμού που αποσκοπούν στην επιβίωση και την ανάπτυξή της. Ο Ειδικός ΙΕ συμβάλλει, λόγω της ειδικής
εκπαίδευσης του σε αυτό, έχοντας στόχο την μείωση του απουσιασμού των εργαζομένων, την μείωση των εργατικών ατυχημάτων, την προαγωγή της υγείας και την αύξηση της παραγωγικότητας.
 

Η ιδιαιτερότητα της εποχής κάνει πιο αναγκαία τη δυνατότητα πρόσβασης σε ιατρικές υπηρεσίες. Δεν είναι πλέον εύκολο να εξυπηρετηθεί κανείς στις δημόσιες δομές και η οικονομική δυσχέρεια επηρεάζει την πρόσβαση των εργαζομένων με συγκεκριμένο
ωράριο, σε ιδιωτικές δομές περίθαλψης της υγείας τους. Έτσι αρκετές φορές ο ειδικός ΙΕ έχοντας πολύπλευρη εκπαίδευση, κατευθύνει τον εργαζόμενο-ασθενή στον ιατρό κατάλληλης ειδικότητας ή μοιράζεται το ρόλο του προσωπικού/οικογενειακού γιατρού.
 

Σε κάθε επιχείρηση υπάρχουν συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες και ο ΙΕ πρέπει να κινηθεί με διαφορετικό τρόπο. Χρειάζεται να συνδυάσει την κλινική πράξη και τις απαιτήσεις της νομοθεσίας. Στόχος του είναι να επηρεάσει και να διαμορφώσει συμπεριφορές και
πεποιθήσεις τόσο στους εργαζομένους, όσο και στην ιεραρχία των οργανισμών και των εταιρειών. Στον διεπιστημονικό χαρακτήρα της ειδικότητας προστίθενται ακόμη οι νέες τεχνολογίες, η διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, οι οικονομικές επιστήμες και η κοινωνιολογία. Όπως όλες οι επενδύσεις πρόληψης, χρειάζεται κάποια πίστωση χρόνου ώστε να φανούν τα οικονομικά μεγέθη του οφέλους της.

Μελέτη Εκτίμησης Επαγγελματικού Κινδύνου ( ΜΕΕΚ) ή Γραπτή Εκτίμηση Επαγγελματικού Κινδύνου (ΓΕΕΚ)

Σύμφωνα με το άρθρο 43 του Νόμου 3850/2010 "Κύρωση του Κώδικα Νόμων για την Υγεία και την Ασφάλεια των εργαζομένων" η σύνταξη της ΓΕΕΚ αποτελεί υποχρέωση του εργοδότη ανεξάρτητα από τον αριθμό εργαζομένων και από το είδος της οικονομικής δραστηριότητας.

Είναι η μελέτη στην οποία εντοπίζονται, αναλύονται και αποτυπώνονται ποιοτικά και ποσοτικά οι κίνδυνοι οι οποίοι υφίστανται στο εργασιακό περιβάλλον. Οι κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια μπορεί να είναι φυσικοί, χημικοί, βιολογικοί, εργονομικοί ή οργανωτικές δυσλειτουργίες. Μελετάται ξεχωριστά η κάθε θέση εργασίας και αναλύονται οι συχνοί και προβλέψιμοι κίνδυνοι αλλά και οι πιθανοί ή σπάνιοι να συμβούν. Εκτιμάται η πιθανότητα και η σοβαρότητα σε κάθε πηγή κινδύνου ώστε να υπολογιστεί η συνολική επικινδυνότητα κάθε κινδύνου, η οποία μπορεί να κυμαίνεται από απαράδεκτα υψηλή έως ανεκτή.

Επιπλέον αναφέρονται τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης τα οποία έχουν ληφθεί καθώς και τα μέτρα που προτείνεται να υιοθετηθούν στον μέλλον. Τα μέτρα είναι τεχνικά, οργανωτικά και δράσεις εκπαίδευσης του προσωπικού στην αντιμετώπιση των κινδύνων.

Η ΓΕΕΚ έχει διεπιστημονικό χαρακτήρα διότι συνεργάζονται στελέχη της παραγωγικής διαδικασίας (μηχανολόγοι, ηλεκτρολόγοι, χημικοί κτλ), της διοίκησης (διεύθυνση, γραφείο ανθρώπινου δυναμικού κτλ) και του προσωπικού (προϊστάμενοι , επιτροπή υγιεινής και ασφάλειας όπου προβλέπεται).

Η ΓΕΕΚ εκπονείται κατά την έναρξη της δραστηριότητας της επιχείρησης και αναθεωρείται όταν προκύψουν αλλαγές κτιριακές, μηχανολογικές, ή στην παραγωγική διαδικασία. Ανά διαστήματα ελέγχονται και αξιολογούνται τα μέτρα τα οποία έχουν ληφθεί και η εφαρμογή
τους. Τέλος επανεξετάζονται και όπου χρειάζεται αναθεωρούνται ή προτείνονται επιπλέον μέτρα.

Ιδανικά η ΓΕΕΚ συντάσσεται μετά από την συνεργασία του γιατρού εργασίας και του τεχνικού ασφαλείας διότι ο ένας βοηθά και συμπληρώνει τον άλλο στον εντοπισμό, την αξιολόγηση και την ανάδειξη των κινδύνων αλλά και στη διαχείριση των βελτιωτικών παρεμβάσεων. Μπορεί βεβαία να συνταχθεί χωριστά από τον ΙΕ και να αφορά το ιατρικό σκέλος της μελέτης των κινδύνων σε κάθε θέση εργασίας έχοντας λάβει υπόψη τεχνικές πληροφορίες. Επιπλέον υπάρχουν θέσεις εργασίας και διαδικασίες στις οποίες ο ιατρός εργασίας έχει πρωτεύοντα ρόλο στη διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων (πχ βιολογικοί κίνδυνοι).